Een hypotheek zorgt ervoor dat een schuldeiser, zoals de bank, bevoorrecht wordt om zich van de koopsom te bedienen bij gedwongen verkoop van het in waarborg gegeven onroerend goed. Belanghebbende derden bij gedwongen verkoop kunnen kennis nemen van de bevoorrechte positie van de schuldeiser bij het hypotheekkantoor, een staatsinstelling. Wanneer een eigendom bij notariële akte overgaat is de notaris verplicht dit aan het hypotheekkantoor te melden via een hypothecaire inschrijving.
De hypothecaire inschrijving
Een hypothecaire inschrijving wordt altijd genomen voor een periode van 30 jaar, ongeacht de termijn waarvoor de lening of het krediet werd aangegaan. Dit heeft een aantal gevolgen, zowel voor de schuldenaar, als voor de schuldeiser.
Dus zelfs wanneer men een verbintenis aangaat voor minder dan 30 jaar, wat meestal het geval is, wordt de hypotheek toch voor een periode van 30 jaar genomen. Ondanks het feit dat de lening volledig terugbetaald werd zal de hypothecaire inschrijving nog blijven voortbestaan, tot 30 jaar na de inschrijving.
In principe ondervindt de schuldenaar daar geen nadeel van. Indien hij echter gedurende die periode zijn eigendom wenst te verkopen of wenst in hypotheek te geven in het voordeel van een andere kredietverstrekker, zal hij deze inschrijving moeten laten doorhalen, om te kunnen verkopen ‘voor vrij en onbelast’ of een hypotheek in 1ste rang toe te staan. Deze doorhaling brengt kosten mee en moet gebeuren bij notariële akte. Zo de doorhaling van de inschrijving niet gebeurt, vervalt de inschrijving vanzelf bij het verstrijken van de 30-jarige periode, en dit zonder enige kosten voor de schuldenaar.
Wordt een lening of een krediet voor langer dan 30 jaar toegestaan, wat uiterst zelden voorkomt, dan moet de schuldeiser, vóór het verstrijken van het 30ste jaar na datum van de oorspronkelijke inschrijving, deze hernieuwen. Doet de schuldeiser dit niet, dan vervalt zijn hypotheek en beschikt hij niet meer over een hypothecaire waarborg.
Deze hernieuwing van de inschrijving (die opnieuw voor 30 jaar genomen wordt) vergt geen notariële akte; zij wordt door de schuldeiser zelf aangevraagd maar brengt kosten mee lastens de ontlener. Wanneer dan de lening volledig terugbetaald zal zijn, bevindt de lener zich in dezelfde toestand als hierboven uiteengezet.
De hypothecaire volmacht
Om de kosten van de hypotheek te drukken, kan de bankinstelling genoegen nemen met een kleinere zekerheid: de hypothecaire volmacht die via een notaris wordt gegeven. De hypothecaire volmacht geeft de ontlener de toelating aan de leninggever om een hypothecaire inschrijving te nemen.
Wat is het verschil met een gewone hypotheek? Bij een hypothecaire volmacht geeft de ontlener wel de toelating om een hypotheek te nemen, hoewel deleninggever ze nog niet neemt en wellicht ook nooit zal nemen als alles volgens afspraak wordt betaald.
De kosten van een hypothecaire volmacht zijn ook gevoelig lager. Zo zijn er geen hypotheekrechten, is er slechts € 25 registratierecht, en is er ene lager ereloon van de notaris. De leninggever beschikt over minder zekerheid gezien hij geen hypotheek heeft en het goed reeds door iemand anders bezwaard kan zijn indien er tot gedwongen verkoop moet overgaan. Wie maakt kan op een dergelijke voorkeursbehandeling? Enkel die cliënten waarin de leninggever een groot vertrouwen heeft.
Nieuwe lening en handlichting
Als u later nog een lening aanvraagt, bijvoorbeeld om u huis te renoveren, kun u opnieuw een hypotheek laten vestigen op hetzelfde onroerende goed. Voor de financiële instellingen is het risico dan wel groter, waardoor u als klant een hogere rentevoet krijgt.
Een hypotheek blijft dertig jaar lang geldig. Als u de woning verkoopt of als u je lening overplaatst naar een andere bank, wordt de hypotheek geschrapt. Dit is de handlichting van de hypotheek.